Aneta Kułakowska

radca prawny

Moja praca koncentruje się wokół doradztwa spółkom kapitałowym w bieżącej działalności oraz przedsiębiorcom prowadzącym działalność również w innych formach prawnych.
[Więcej >>>]

Sklep z ebookami

Czy spółka dwuosobowa to dwóch wspólników?

Aneta Kułakowska22 maja 2024Komentarze (0)

Czy spółka dwuosobowa to dwóch wspólników?

Czy spółka dwuosobowa może być uważana za jednoosobową?

Na pierwszy rzut oka pytania wydają się bez sensu. Przecież wiadomo, że jeśli spółka ma dwóch wspólników to spółka dwuosobowa, a nie jednoosobowa. Niestety nie dla ZUS i niektórych sądów.

O przełomowej uchwale Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2024 r. III UZP 8/23 w lutym rozpisywali się prawie wszyscy. Ja również o niej pisałam w newsletterze Projekt spółka z o.o. Uzasadnienie do Uchwały jest już dostępne, więc chyba czas na wpis blogowy. Zatem zapraszam.

Czy spółka dwuosobowa to dwóch wspólników?

Większość z Was pewnie wielokrotnie słyszała o stanowisku ZUS w przypadku spółki z o.o. z dwoma wspólnikami, gdzie jeden z nich jest wspólnikiem większościowym. Najczęściej chodzi o stosunek udziałów 99% do 1%, gdzie jeden posiada 99 udziałów, a drugi 1 udział.

ZUS traktował wspólnika większościowego jako „niemal jedynego wspólnika”, a wspólnika mniejszościowego jako „iluzorycznego wspólnika”. Takie podejście w konsekwencji prowadziło do obciążenia wspólnika większościowego ubezpieczeniem społecznym tak, jak wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.

Zaskakujące było również to, że nawet na etapie sądowym wspólnik większościowy nie mógł liczyć na korzystne rozstrzygnięcie. Nie chcę się nad tym rozwodzić, ale uzasadnienia takich wyroków budziły nie tylko sprzeciw, ale prowadziły do utraty wiary w rozsądek sędziów.

Przełomowa uchwała Sądu Najwyższego

Tym razem jednak Sąd Najwyższy podszedł do sprawy (a raczej zapytania prawnego) inaczej. W Uchwale z dnia 21 lutego 2024 r. o sygn. III UZP 8/23 skład 3 Sędziów stanął po stronie wspólników i stosując literalną wykładnię przepisów stwierdził, że zgodne z prawem jest działanie polegające na znikomej aktywności jednego ze wspólników oraz, że nie oznacza to, iż faktycznie działający wspólnik ma obowiązek podlegania ubezpieczeniu społecznemu.

Powyższa Uchwała była odpowiedzią na poniższe pytanie prawne przedstawione przez Sąd Apelacyjny w Lublinie:

Czy wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99 procent udziałów zapewniających mu możliwość swobodnego kształtowania treści uchwał na zgromadzeniu wspólników i podejmowania decyzji dotyczących działalności spółki podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych?

W odpowiedzi Sąd Najwyższy podjął uchwałę:

Wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99 procent udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. III UZP 8/23 2 o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2023 r., poz. 1230).

Art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych mówi o tym, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. Już w ustnym uzasadnieniu do uchwały wskazano, że jeżeli w spółce z o.o. jest dwóch wspólników a jeden z nich jest zdecydowanie dominujący (chociażby ze względu na liczbę udziałów), to nie można mówić o spółce „jednoosobowej”. Podkreślono również, że ustawa ma swoją treść i trzeba jej się trzymać, a co za tym idzie – nie można traktować jako spółki jednoosobowej, spółki która faktycznie posiada dwóch wspólników, nawet jeżeli jeden ze wspólników ma tylko symboliczny udział.

Uzasadnienie Uchwały Sądu Najwyższego

W uzasadnieniu SN odniósł się również do rozbieżności w dotychczasowym orzecznictwie w tym zakresie stwierdzając, iż znaczenie ma właściwa wykładnia przedstawiona w wyroku Sądu Najwyższego z 15 września 2021 r., I USKP 44/21, a wcześniej także w wyroku z 16 grudnia 2020 r., I UK 225/19. Po tych orzeczeniach utrwala się jednolita wykładnia, że art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obejmuje jedynie wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.

W ocenie obecnego składu SN jedynie to ostatnie stwierdzenie, czyli że art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy obejmuje jedynie wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., jest uprawnione i uzasadnione.

Po przeczytaniu uzasadnienia można odnieść wrażenie, że Sąd Najwyższy nie tylko podszedł bardzo krytycznie do wykładni przepisów ustawy systemowej prowadzącej do objęcia ubezpieczeniami społecznymi wspólników spółek dwuosobowych, ale z niedowierzaniem przyjmował argumentacje do tak przyjętego stanowiska.

Na pytanie: czy niewielka różnica dzieląca wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. i wspólnika dwuosobowej spółki z o.o. posiadającego 99/100 udziałów w spółce, nie jest na tyle znacząca, że pozwala na objęcie go ubezpieczeniami społecznymi na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Sąd dał odpowiedź negatywną, ponieważ nie może być inna. Zdaniem SN nie ma znaczenia aspekt ekonomiczny i podmiotowe znaczenie dominującego udziału w spółce, ponieważ ubezpieczeniom społecznym nie podlega spółka a tylko wspólnik jednoosobowej spółki.

Tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obejmuje tylko wspólnika jednoosobowej spółki. A to oznacza, że nie może obejmować wspólnika w dwuosobowej spółce, nawet gdy jest właścicielem niemal wszystkich udziałów.

Kreatywna wykładnia a tytuł do ubezpieczeń społecznych

Zgodnie z jednoznaczną regulacją art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. Zdaniem SN w związku z tym, że wspólnik jednoosobowej spółki jest jeden, dlatego w drodze wykładni nie można stwierdzić, iż ubezpieczeniom społecznym na podstawie tej samej regulacji podlega drugi wspólnik. I nie ma przy tym znaczenia czy jest to wspólnik „dominujący” czy „niemal jedyny”.

SN zwraca uwagę, iż ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie definiuje odrębnie wspólnika spółki z o.o., dlatego wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. to tylko wspólnik spółki wymienionej w art. 4 § 1 pkt 3 k.s.h., czyli jednoosobowej spółki, w której wszystkie udziały należą do jednego wspólnika.

Powyższe zatem jednoznacznie prowadzi do wniosku, że wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. nie jest wspólnik, który nie posiada wszystkich udziałów w tej spółce. A jeśli nie posiada wszystkich udziałów to nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

SN podkreśla, że o podleganiu ubezpieczeniom społecznym decyduje prawodawca w drodze ustawy. Ubezpieczeniom społecznym podlega osoba fizyczna, jeśli spełnienia warunki, aby podlegać ubezpieczeniom. Wobec tego nie można w drodze wykładni kreować dalszych tytułów ani rozszerzać kręgu osób podlegających ubezpieczeniom społecznym. W związku z tym nie jest możliwe obejmowanie w drodze wykładni regulacją z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy wspólnika dwuosobowej spółki z o.o.

Uchwałę Sądu Najwyższego i uzasadnieniem znajdziecie na stronie SN.

*******************************************

#autopromocja #markawłasna

Jeśli poszukujecie wzorów dokumentów i checklist to zapraszam Was do sklepu z ebookami. Znajdziecie tam również Protokół zwyczajnego zgromadzenia wspólników bez formalnego zwołania z dodatkowymi dokumentami